मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन : (Marathawada Mukti Sangram Din) :
मराठवाडा हा महाराष्ट्र राज्याचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. ज्याच्या इतिहासात अनेक संघर्षाच्या गोष्टी आहेत. (Marathawada Mukti Sangram Din) मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन हा त्यांच्या मुक्तीच्या संघर्षाच्या स्मृतीसाठी साजरा केला जातो.
17 सप्टेंबर या दिवशी मराठवाड्यातील लोकांनी निजाम शासनाची झुंजलेल्या संघर्षाच्या काळ पार केला. या लेखामध्ये आपण त्या संघर्षाच्या वेगवेगळ्या घटनांची आणि इतिहासातील माहितीबद्दल जाणून घेणार आहोत. मराठवाड्याच्या लोकांच्या आत्मविश्वासाच्या आणि स्वातंत्र्याचे प्रेरणा देणारी ही घटना नक्की वाचा.
आधार कार्ड अपडेट कसे करावे? Aadhar Card Update
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिनाचे महत्त्व.(Marathawada Mukti Sangram Din)
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन (Marathawada Mukti Sangram Din) हा आपल्या भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण दिवस आहे. हा दिवस मराठवाड्याच्या जनतेच्या संघर्षाच्या आणि त्यांनी मिळवून दिलेल्या स्वातंत्र्याच्या आणि त्यांनी मिळवून दिलेल्या स्वातंत्र्य बदलात आपल्या जीवाची बाजी लावणाऱ्या स्वातंत्र्यवीरांना मानवंदना आणि स्मृतीला प्रकाशात आणता यावे यासाठी मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन (Marathawada Mukti Sangram Din) साजरा केला जातो.
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन (Marathawada Mukti Sangram Din) तारीख व ऐतिहासिक पार्श्वभूमी :
17 सप्टेंबर 1948 या दिवशी मराठवाडा भारतीय संघटना विलीन झाला. पूर्वी मराठवाडा हा प्रदेश हैदराबादचे निजाम यांच्या ताब्यात होता. मराठवाडा विभागावर हैदराबादचे निजाम शासन करत होते. त्यांच्या अधीन असलेला मराठवाडा व तेथील लोकांच्या जीवनात अनेक अवस्थेची उपस्थिती असल्याने स्वातंत्र्याच्या आव्हानाची गरज होती. या कारणाने मराठवाडा विभाग निजामांच्या तावडीतून हीसकावून घेणे अत्यंत गरजेचे होते.
मराठवाडा मुक्ती संग्रामची उगमभूमी.
निजामशासनातील अत्याचार, आर्थिक वंचित आण सामाजिक अन्याय, या कारणामुळे मराठवाड्यातील लोकांमध्ये खूपच असंतोष वाढत गेला. निजामाच्या सेनेने अनेक लोकांवर अत्याचार केले यामुळे जनतेमध्ये खळबळ वाढली. या अवस्थेमध्ये लोकांनी स्वतंत्रतेचा मार्ग उचलला आणि स्वातंत्र्याच्या मार्गावर पाऊल टाकले. अनेक सत्याग्रह मोर्चे यांनी जन आंदोलन या प्रकारच्या उपायांचा आश्रय घेऊन लोकांनी लढा दिला.
अशा परिस्थितीत भारतीय सरकारने “पोलीस अभियान” या नावाखाली सैन्यक्रियेवली केली व मराठवाडा मुक्त केला. त्यामुळे मराठवाडा भारतीय संघटनात विलीन झाला अन्या उत्कृष्ट जयाची स्मृतीस “मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन” (Marathawada Mukti Sangram Din) म्हणून साजरा केला जातो.
निजाम शासनाच्या अत्याचाराचे थोडक्यात वर्णन.
निजाम शासन काळात मराठवाड्यातील जनतेवर अनेक प्रकारचे अत्याचार झाले. जनतेवर अनुवयासंगत अनेक आर्थिक बोजा पडता गेला. विशेषतः उच्च अधिकारांकितानी अन्याय केलं आणि स्वातंत्र्य आंदोलनाच्या कार्यकर्त्यावर देखील अन्याय केला. समितीच्या धार्मिक आणि सामाजिक स्वातंत्र्याची नाकारी झाली. यामुळे त्यांना अपमानित केले जाऊ लागले. धर्म स्वतंत्र्यांनी समाजात वावरण्यास जनतेला संघर्ष करावा लागलं असे. या सर्व गोष्टींना कंटाळून मराठवाड्यातील लोकांनी निजामाविरुद्ध आवाज ठेवण्याचा प्रयत्न केला.
मराठवाड्यातील जनतेचा प्रतिसाद
निजाम शासनाच्या अत्याचारावरून मराठवाड्यातील जनता मौन राहिले नसून ती संघर्षाचे मार्ग अवलंबित होती. लोकांनी सत्याग्रह आंदोलन मोर्चा आणि अन्य संघर्षाची क्रियावली आंदोलना चालू केली. वेगवेगळ्या समाज मंडळींनी युवांनी आणि स्त्रियांनी या स्वतंत्र्याच्या हक्कासाठी संघर्ष केला.
Cibil Score म्हणजे काय? Cibil Score कसे वाढवता येते? 300-900
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिन (Marathawada Mukti Sangram Din) मुख्य प्रेरणास्त्रोत :
संविधानिक हक्क :
मराठवाड्यातील समितीला भारतीय संविधानातील मूळ हक्कांची ओळख होती. पण त्या हक्कासाठी ते संघर्ष करण्याचे ठरवले. यामुळे संविधानातील असलेले हक्क लोकांना या स्वातंत्र्यलढ्यासाठी एक प्रेरणा स्त्रोत बनले.
धार्मिक आणि सामाजिक स्वातंत्र्य :
जनतेच्या धार्मिक आणि सामाजिक स्वातंत्र्याची नाकारी झाल्याने त्यांच्या मानवअधिकाराची ओळख झाली होती. जनतेच्या धार्मिकाने सामाजिक स्वातंत्र्यावर येणारे दडपण हे मुख्य कारण ठरत होते यामुळे लोकांना या स्वातंत्र्यासाठी आहे हे मुख्य स्त्रोत बनला होता.
स्वातंत्र्य संग्रामाची प्रेरणा :
भारतीय स्वातंत्र्याच्या संग्रामातील नेत्यांचे व त्यांचे विचार मराठवाड्यातील लोकांना प्रेरणा पुरवत होते. अगदीच भारतीय स्वातंत्र्याच्या नंतर अनेक मोठ्या प्रमाणावर स्वातंत्र्याची चळवळ संपूर्ण देशामध्ये पसरली होती. यामुळेही अशा प्रेरणास्त्रोतामुळे मराठवाड्यातील जनता निजाम शासनाच्या अत्याचार विरुद्ध संघर्ष करण्यास चालू केली.
मराठवाडा मुक्ती संग्राम राष्ट्रीय वाद नेते:
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिनातील अनेक राष्ट्रीय वादी नेते त्यांच्या जिद्दीमुळे नेतृत्वात प्रमुख झाले. त्यातील काही मुख्य नेते म्हणजे – स्व. रावसाहेब पतवर्धन, स्व. विलासराव देशमुख, गोविंदराव अडगळे, शंकरराव चव्हाण आणि अनेक असे बडे नेते यामध्ये सहभागी होते.
सामाजिक संघटने व त्यांचे मुख्य भूमिका
मराठवाडा मुक्ती संग्राम दिनाच्या वेळी अनेक विविध सामाजिक संघटनांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. “मराठवाडा प्रतिष्ठान” ही एक महत्वपूर्ण संघटना त्यावेळी संघर्षात सक्रिय भूमिका बजावत होती. अनेक युवा संघटने या निजाम शासनाविरुद्ध मोर्चा उभारले होते.
मराठवाडा मुक्तीच्या संघर्षात आजचे महत्व :
मराठवाडा मुक्ती संग्राम या ऐतिहासिक संघर्षाचे महत्त्व आजही तितकाच अनुपम आहे. तो आपल्या स्वातंत्र्याच्या अधिकारातील अनेक लोकांच्या संघर्षाच्या प्रतीक आहे. आजच्या काळात अनेक लोकांमध्ये सामाजिक सांस्कृतिक व राजकीय विभागातील उभारली जात होती. मराठवाडा मुक्ती संग्रामाच्या संघर्षाची स्मृति एकतेची भावना वाढवते.
Share Market म्हणजे काय? शेअर मार्केट कसे शिकावे? 2024
आजच्या पिढीला देणारी शिक्षण :
संघर्ष आणि सहनशीलता :
मराठवाडा मुक्ती संग्रामान आपल्या संघर्षांने आणि सहनशीलतेचे शिक्षण दिले आहे. अधिकारासाठी लढायला होणाऱ्या प्रतिसादाची अहम भूमिका होते.
सामाजिक समानता : तत्कालीन समाजातील विभाजनांना पार पडणारा संघर्ष आजही समाजातील समानतेच्या मूल सिद्धांतासाठी प्रेरणादायी असू शकतो.
स्वतंत्रता आणि स्वाभिमान :
मुक्तिसंग्राम आपल्याला स्वातंत्रता आणि स्वाभिमानाच्या महत्त्वाची जाणीव करून देते.
मराठवाडा मुक्ती संग्रामाच्या वेळी अनेक लोकांच्या संघर्षाचे वेगवेगळे वर्णन ग्रंथात, पत्रिकेत, इतिहासकारांच्या लेखात आढळतात. त्यातल्या घटनांच्या वर्णनामुळे या संघर्षाचे आजचे महत्व समजता येते. तसेच विविध सामाजिक संघटनेने आज ह्या संघर्षाची माहिती पुढील पिढीला पोहोचवण्यासाठी वेगवेगळे कार्यक्रम आयोजित करतात.
वाचा अधिक माहिती:- https://testbook.com/important-days/marathwada-mukti-sangram-din
पाहा व्हिडिओ :-